مسجد خَیف
 
«خیف» در لغت سراشیبى در كوه است تا بستر رودخانه و گویند آن سراشیبى را كه هم اكنون مسجد خیف در آنجاست خیف نامند. چون این كلمه به معنى اختلاف است و آن قسمت كه خیف نام دارد نه در بلندى است و نه پستى و مخالف این هر دو است آن را خیف گفته اند. این خیف كه در منا است بنام خیف بنى كنانه موسوم است و جز این مكان جایهاى دیگرى نیز به نام خیف معروف است. نام مسجد خیف در دعاى مشهور سمات كه در عصر جمعه خوانده مى شود آمده است. مسجد خیف در سمت جنوبى و بر جانب چپِ كسى كه
از سوى عرفات آید واقع است. تا چندى پیش مسجد خیف جایگاه حاجیان مغرب اسلامى بود. و به سنت دیرین در آنجا سكونت مى كردند، و گذشته از كار پخت و پز، حرمت مسجد رانیز با ملوث ساختن آن در هم مى شكستند. این مسجد در تاریخ اسلام شهرتى بسزا دارد. و گویند رسول اكرم در حجة الوداع خیمه خود را در این مكان زده است. ودر جایى كه محراب مسجد است پنج نماز را از نماز ظهر تا نماز صبح ادا كرده است.
 
معتمد عباسى به سال 256 آن را تعمیر كرد و وزیر، محمد ابن على اصفهانى به سال 559 و احمد بن عمر معروف به ابن مرجانى به سال 720 و قایتباى به سال 874 و سلطان محمد قزلویه سال 1072 و سلیمان آغا از جانب سلطان محمد به سال 1092 هر یك تعمیراتى در آن انجام دادند در چند سال اخیر بناى قدیمى را ویران كرده و بجاى آن مسجدى زیبا با گنجایشى وسیع ساخته اند