مسجد فتح
 
مهمترین مسجد از مساجد سبع، مسجدى است به نام «مسجد فتح» یا «مسجد الأعلى» و نیز به«مسجد احزاب» مشهور است. این مسجد بر دامنه كوه واقع شده و زائران با طىّ پله هایى چند، براى اقامه نماز به درون آن مى روند. همان گونه كه گذشت، مسجد فتح بر روى كوهى قرار گرفته، كه پشت آن كوه مسیر حفر خندق در جنگ احزاب بوده است. این كوه، به دلیل موقعیت خوبى كه براى نظارت بر خندق و دشمن پشت خندق داشته، به عنوان محل استقرار رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در جریان جنگ احزاب مورد استفاده قرار گرفته است. حضرت طى روزهاى متوالى نمازهاى خودرا درآنجا اقامه كرد و به همین دلیل، بعدها این محل تبدیل به مسجد شد.
 
1 ـ المدینة المنوره تطورّها العمرانى، صالح لمعى مصطفى، صص 192 و 193 ; المساجد الأثریه، ص 135
 
در منابع آمده است كه: «اِنَّ رَسُول الله صَلّى فی مَسْجِدِ الْفَتْح فِی الْجَبَل وَ فی الْمَساجِدِ الَّتِی حَوْلَه». مقصود از مساجد اطراف مى تواند یكى از همین مساجد باقى مانده باشد.
 
نكته مهم آن است كه حضرت در این مكان دعا براى پیروزى سپاه كردند و این دعامستجاب شد. روایت شده است كه حضرت در روز دوشنبه دعا كرد و شب چهارشنبه بود كه دعایش مستجاب شد و احزاب شكست خوردند و مدینه را ترك كردند.
 
این مسجد، از مساجد مورد اعتناى مسلمانان قرون اولیه اسلامى به شمار مى رود و  در روایات اهل بیت(علیهم السلام) و منابع شیعه، نماز خواندن در آن، مورد تأكید قرار گرفته است.
 
از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است كه فرمود: «أَنَّ النَّبىّ دَخَلَ مَسْجِدَ الْفَتْح فَخَطا
 
خُطْوَةً ثُمَّ الْخُطْوَةَ الثّانِیة ـ ثمّ قال ـ : وَ رَفَعَ یَدَیهِ اِلَى اللهِ حَتّى دَعا، وَ دَعا كَثِیراً ثُمَّ انْصَرَفَ». همچنین روایت شده در شبهاى پایانى غزوه خندق، حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) وقتى حذیفه را براى خبر گرفتن به سوى دشمن فرستادند، در محل این مسجد نشسته بودند.
 
مسجد فتح كه نام دیگر آن «مسجدالأعلى» بوده، از همان آغاز مورد عنایت مسلمانان قرار داشت. بنا به نقل ابن شبّه، در زمان وى ـ قرن سوّم هجرى ـ دقیقاً همان نقطه اى كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در آنجا دعا كردند، به صورت استوانه اى در صحن مسجد مشخص بوده است.
 
بناى فعلى مسجد فتح كه از زمان عبدالمجید اول و مربوط به سال 1270 هجرى است، حدود 24 متر مربع و ارتفاع آن حدود 5/4 متر است. این مسجد به سال 1411 توسط دولت سعودى تعمیر شد.
 
در روایت دیگرى آمده است كه سوره فتح در این مسجد بر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نازل شد. از آنجا كه مسجد فتح را با نام مسجد احزاب و مسجد خندق نیز مى شناسند،
طبعاً باید با جنگ احزاب ارتباط داشته باشد، نه با سوره فتح كه در حدیبیه نازل شده است. نام دیگر آن مسجدالأعلى است كه باید به خاطر قرار گرفتن آن بر دامنه كوه باشد. این مسجد در قسمت جنوبى (قبله) داراى شبستان و در قسمت شمالى داراى
صحن است.