مسجد شجره
جداى از مسجد شجره معروف، كه میقات است، مسجد دیگرى با همین نام در شهر مكه وجود دارد كه در شمار كهن ترین مساجد این شهر است.
فاكهى خبرى نقل كرده، مى نویسد: گفته اند كه رسول خدا در مسجد شجره نماز خوانده است. این مسجد پایین تر از محله یأجج است. فاكهى خبر دیگرى آورده كه در آن آمده است: هر زمان عبدالله بن عمر به مكه مى رفت، ابتدا در مسجدى فرود مى آمد كه درختى نزدیك آن بود. وقتى آن را خلوت مى یافت، نماز مى خواند و اگر خلوت نبود به جاى دیگر مى رفت. فاكهى سپس ضمن شعرى آورده است كه: یأجج در بطحا بوده است.(1) بطحا محوطه اى است میان میدان معابده فعلى تا حوالى مسجدالجن.(2) گفتنى است عبدالله بن عمر مقید بود كه هر كجا رسول خدا(صلى الله علیه وآله) توقف كرده یا نماز خوانده، نماز بخواند.
فاكهى در جاى دیگر آورده است: از جمله مساجدى كه نماز خواندن در آنها مستحب است و آثار رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در آن وجود دارد، مسجدى است كه آن را «مسجد شجره» مى نامند. این مسجد در قسمت بالاى مكه، در پشت دار منارة البیضاء، در كنار كوه و در برابر حجون، مقابل مسجدالحَرَس (مسجدالجن) است. در آنجا درختى بوده كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آن را صدا كرده و درخت از جاى خود حركت كرده، نزد آن حضرت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . فاكهى، اخبار مكه، ج 4، صص 34 و 35
2 ـ فاكهى مى گوید: بطحا منطقه میان مسجد حرس (جن) تا باغ خرمان (شهردارى فعلى مكه، پایین تر از میدان معابده) است. اینجا را ابطح مى گویند. اخبار مكه، ج 3، ص 79
آمده است. وى سپس پنج روایت در باره این معجزه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در محل مسجد مزبور نقل كرده است.(1)
در یكى از این روایات آمده است كه پیامبر رُكانة بن عبدیزید بن هاشم را به اسلام دعوت كرد. او گفت: ایمان نخواهم آورد تا درخت را صدا كنى و آن نزد تو آید! حضرت به معجزه الهى رو به درخت كرده، فرمودند: به اذن خداوند نزد من آى، و درخت نزد آن حضرت آمد!
ازرقى هم از مسجد شجره یاد كرده و نوشته است كه آن مسجد در برابر مسجدالجن است. آنگاه اشارتى به معجزه حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) در آنجا كرده است.(2)
زهیر كتبى در باره وضعیت فعلى مسجد شجره مى نویسد: این مسجد در همسایگى مسجد جن (در مسیر شخص عازم حرم) و در نزدیكى میدان سلیمانیه (و اكنون پل سلیمانیه) قرار دارد. نام فعلى آن مسجد، مسجد جندراوى (منسوب به ابراهیم جندراوى) است.(3)
مسجد پیشگفته، چند ده متر پایین تر از مسجدالجن و در امتداد شارع الجن، طریق مسجدالحرام، درست پیش از پل سلیمانیه است. طول و عرض تقریبى آن دوازده در بیست (20×12) متر مى باشد و در حال حاضر تابلوى: «مسجد رقم 43» روى آن به چشم مى خورد. در شعبان سال 1421 بناى جدید این مسجد به اتمام رسید.
گفتنى است روبروى مسجد شجره، (پیش از پل سلیمانیه دست راست كسى كه به طرف مسجد جن مى آید) مسجد كوچك دیگرى است كه به نظر برخى ساكنان، مسجد الرایه اصلى است. در این صورت، مسجد اولِ بازارِ جودریه نباید مسجد الرایه باشد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . فاكهى، اخبار مكه، ج 4، صص 30 ـ 27
2 . ازرقى، اخبار مكه، ج 2، ص 201
3 . مكة فى وجدانى، ص 101. در كتاب «مكة فى القرن الرابع عشر» از آن با نام مسجد الدندراوى یاد شده كه باید خطا باشد.
