مسجد حمزه
 
مسجدى با نام «مسجد حمزه» در شرق مقبرة الشهدا بر سرِ پا است كه دست كم مى توان گفت كه آن، مسجد ثنایا نیست; زیرا طبق اشاره حسام السلطنه، مسجد ثنایا در شمال مقبرة الشهدا، به پانصد قدم بوده است. احتمالا مسجد حمزه جایى ساخته شده كه زمانى گنبدى داشته و به عنوان مشهد حمزه معروف بوده است. حسام السلطنه آن را دیده، اما زیارت نكرده است. گفتنى است اگر مشهد حمزه همان باشد كه اكنون مسجد حمزه است، باید به یقین گفت كه مشهد حمزه در آنجا نبوده است; زیرا نبرد در محل مقبره به سمت غرب و در واقع در غرب جبل رمات رخ داده است.
 
على حافظ مى گوید: استاد محمد احمد باشمیل، در كتاب غزوه احدش چنین تصور كرده است كه معركه احد در شرق كوه رمات بوده. همینطور محمد شیث خطاب در «الرسول القائد» و محمد حسین هیكل درگیرى را در شرق كوه رمات دانسته اند. اما استاد عبدالقدوس انصارى با هیكل به مناقشه برخاست و هیكل در كتاب «فى منزل الوحى» از آن عقیده خود برگشت و نوشت كه جنگ در غرب كوه رمات بوده است.(2)
 
بنابر این به نظر مى رسد منشأ خطاى این افراد همین بوده است كه محل قبلى مسجد حمزه را كه به نام مشهد حمزه شهرت داشته، محل شهادت حمزه و در واقع محل نبرد او دانسته اند.
 
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 
1 . سفرنامه مكه، حسام السلطنه، ص 154 (سال 1297 ق .)
 
2 . فصول من تاریخ المدینه المنوره، صص 196 و 197