مسجد التوبه
 
منطقه عُصْبه در غرب مسجد قبا و از آبادترین مناطق این ناحیه است. زمانى كه مهاجران نخست به مدینه آمدند، شمارى از آنان در این محل استقرار یافتند كه سالم مولى ـ  خدمتكار ـ حذیفه براى آنان نماز مى خواند. عباسى نوشته كه او جاى مسجد را در نزدیك بئر هجیم یافته است. خیّارى نوشته است كه مسجد مزبور داخل باغ شیخ ابراهیم تركى مهندس مكانیك است كه در اداره عین الزرقاء مشغول كار است. در كتاب خیّارى، تصویرى از بناى مخروبه مسجد التوبه چاپ شده است.
 
محمد الیاس عبدالغنى هم نوشته است كه محل مسجد، در غرب مسجد قبا، دست راست كسى است كه از مكه، از طریق الهجره وارد مدینه مى شود. این مسجد داخل مزرعه اى است كه پیش از مزارع الشیخ عبدالحمید عباس قرار دارد. وى مى افزاید: من در سال 1418 ق. این مسجد را زیارت كردم، در حالى كه طول و عرض آن یازده در یازده بود.(1) نویسنده این سطور نیز در 25 تیرماه 1381 ش . موفق شد تا در همان محل یاد شده این مسجد را ملاحظه و از آن تصویرى تهیه كند. مسجد با دیوارهاى كوتاه و تخریب شده در وسط مزرعه و نخلستان قرار گرفته و كارگر مزرعه خرماهاى خود را در آنجا پهن كرده بود. مزرعه متعلق به شخصى با نام باقدو است كه در جده زندگى مى كند.
 
از این مسجد با نام «مسجدالعصبه» و «مسجدالنور» هم یاد شده و نقل شده است كه: «أنّ رَسُول الله(صلى الله علیه وآله) صَلّى فی مَسْجِدِ التَّوبَة بِالعُصْبَة».(2)
 
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 
1 ـ المساجد الأثریه، ص 123 و 124
 
2 ـ التعریف بما آنست الهجرة، ص 77