محصَّب
منطقه محصّب در راه حرم به منا (در طریق مسجدالحرام) واقع است، میان پل حُجون تا جایى كه اكنون شهردارى مكه واقع شده; یعنى امانة العاصمة المقدسه. به عبارتى از میدان معابده تا پل حجون.
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در بازگشت از منا به همراه مسلمانان در این منطقه توقف كرده است. در باره حدود این منطقه اقوال مختلفى وجود دارد،(1) با این حال تعریف فوق نسبتاً دقیق است.
دلیل انتخاب محصّب براى نزول رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آن بود كه زمانى در این منطقه قریشیان قراردادى بر ضد آن حضرت امضا كردند. رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود ما، مخصوصاً پس از ورود به مكه، در آنجا كه خیف بنى كنانه است، فرود خواهیم آمد; «اِذا قَدمنا مَكّة اِنْ شاءَ اللهُ تَعالى نَزَلْنا بِالْخَیف الَّذی تَحالفُوا عَلَینا فِیه».(2)
در این محل مسجدالاجابه قرار دارد كه در جاى دیگر به آن پرداخته ایم. مسجد دیگرى هم وجود دارد كه هیچ اشاره اى به نماز خواندن رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در آنجا نشده و اكنون كتیبه اى بر در آن است كه بازسازى آن را در عهد ملك عبدالعزیز در سال 1362 نشان مى دهد. این مسجد روبروى ریع ذاخر در این سوى خیابان و در كنار قصر السقاف قرار دارد. گویا این همان مسجدى است كه در آن بر ابوجعفر منصور خلیفه عباسى بعد از مردنش در مكه نماز خوانده شده است.(3) منصور در قبرستان مَعْلاة یا حجون دفن شده و قبر او هنوز هم مشخص است.
در انتهاى حىّ جُمَّیْزه (محله پشت قبرستان معلاة; همان محلّه اى كه اكنون مدخل ورودى قبرستان در ابتداى آن باز مى شود) محله جعفریه قرار دارد كه گویا به نام ابوجعفر منصور است. یكى از زائران پر سابقه اظهار مى كرد: سى سال پیش، در این
محل خانه اى بود به نام خانه امام جعفر صادق(علیه السلام) كه همراه برخى از مطوفى ها به آنجا رفته است. روزى همراه ایشان به آنجا رفتیم امّا یافتن و شناسایى آن محل برایش ممكن نبود. در باره حدود مَعْلاة و مسفله، فاكهى و ازرقى توضیحاتى را آورده اند. در حدود معلاة از دار جعفر ابن محمد، بدون هیچگونه توضیحى یاد شده است.(1) محتمل است كه این خانه، خانه جعفر بن محمد بن سلیمان امیر مكه باشد نه خانه امام صادق(علیه السلام) و یا حتى منسوب به ابوجعفر منصور.
جایى كه اكنون امانة العاصمه است تا حدود ابتداى ریع ذاخر، حائط یا باغ خرمان است كه بخشى از آن قبرستان بوده و به اعتقاد فاكهى عبدالله بن عمر در آنجا دفن شده است.(2) بنابر این، این عقیده كه وى در مقبره شهداى فخ یا قبرستان ابوطالب مدفون است، درست به نظر نمى رسد. این در حالى است كه اخیرا تابلوى مقبره عبدالله بن عمر دركنار مقبره شهداى فخ نصب شده است.
1 . فاكهى، اخبار مكه، ج 4، صص 72 و 73
2 . ازرقى، اخبار مكه، ج 2، ص 162
3 . فاكهى، اخبار مكه، ج 4، ص 75
