كوه رمات یا جبل عینین
 
بى شك كوه رمات همین كوه كوچكى است كه در جنوب احد واقع شده و قبر حضرت حمزه و دیگر شهداى احد، میان آن و كوه احد فاصله انداخته است. طول كوه یاد شده، از شرق به غرب، حدود یك صد و پنجاه متر و عرض آن چهل متر مى باشد. عبور قنات از سمت شرقىِ آن، به آن بخش آسیب رسانده است; به طورى كه آثار آن قابل مشاهده است. این كوه، در دوره عثمانى، به عنوان محلى براى نگاهبانى و دیده بانى مورد استفاده بوده و پس از آن نیز، خانه هاى زیادى روى آن ساخته شده كه تا این اواخر وجود داشته است. در سال هاى اخیر، همه آن بناها تخریب شد تا كوه شكل طبیعىِ خود را حفظ كند.
 
نامگذارى این كوه به «عَیْنَین»; «دو چشمه»، از آن روست كه در كنار آن، وادى قنات و «عین الشهدا» قرار داشته است.
 
چرا مشركان از شمال وارد مدینه شدند؟
 
مى دانیم كه مدینه در شمال مكه واقع است و طبیعى است اگر مسافرى بخواهد از شهر مكه به مدینه بیاید، مى بایست از جنوب شهر مدینه وارد شود. نقطه جنوبى مدینه منطقه قبا است; جایى كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در جریان هجرت از مكه به مدینه، ابتدا به آن ناحیه وارد شد. بنابراین، جاى این پرسش هست كه چرا مشركان مكه، در جریان جنگ احد، از شمال وارد این شهر شدند نه از جنوب; یعنى قبا؟
 
این نكته را هم باید یادآورى كرد كه در كنار كوه «سَلْع»، دو تپه یا كوهك بوده كه آن را «ثنیّة الوداع» مى نامیدند. این محل، براى بدرقه و وداع مسافرانى بود كه به شام عزیمت مى كردند یا از آنجا باز مى گشتند. روشن است كه تبوك و در امتداد آن شام، در شمال مدینه قرار دارد، پس طبیعى است كه این مسیر، محل ورود و خروج مسافران شامىِ مدینه باشد. اكنون پرسش این است كه چرا سپاهیان مشرك كه در جنگ احد و احزاب از مكه به مدینه مى آمدند، به جاى اینكه از قبا وارد شوند، این شهر را دور مى زدند و از شمال به محدوده مدینه نفوذ مى كردند؟
 
پاسخ این پرسش این است كه شهر مدینه در حصارى نعل گونه یا به شكل ûU‎قرار داشت و كوه و سنگلاخ ـ منطقه حَرّه اى ـ و خانه بود. تنها یك راه نفوذ، آنهم در قسمت شمالى شهر; یعنى قسمت بالاى نعل وجود داشت و حدّ فاصل میان احد و سلع بود. و باید گفت كه در این بخش، هیچ گونه مانع طبیعى موجود نبود.
 
استثناها و به عبارت دیگر، راههاى نفوذ جزئىِ دیگرى هم در بخش هاى جنوبى ـ جنوب شرقى ـ مدینه بود و مهم ترین آن، ناحیه اى بود كه بنى قریظه سكونت داشتند. البته در ناحیه دیگرِ جنوب نیز، با وجود حرّه قبا كه اشاره به همان مناطق سنگلاخى است، راه سخت دیگرى نیز براى عبور و مرور انفرادى مسافران یافت مى شد و آن همان راهى است كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و مهاجران مكه، در جریان هجرت، به تدریج از آنجا به شهر مدینه وارد شدند و ابتدا به محله قبا آمدند.
 
نكته مهم آن است كه مدخل ورودى شهر در ناحیه قبا، توان عبور دادن یك لشكر مجهّز سه هزار نفرى مشركان را نداشت. به همین دلیل، آنان باید از راهى مى آمدند كه چنین منطقه سنگلاخى در برابر آنان نباشد. به علاوه، آنان نیاز به یك منطقه باز براى جنگ با مسلمانان را داشتند كه تنها در شمال مدینه یافت مى شد. از این رو، باید شهر را از جنوب به سمت شمال دور مى زدند و از آنجا وارد مى شدند. در سمت بنى قریظه، یعنى جنوب شرقى نیز امكان ورود نبود; زیرا در آن ناحیه، بنى قریظه سكونت داشتند و آنان به دلیل قرارداد و پیمانى كه با مسلمانان بسته بودند، اجازه عبور دادن سپاه مشركان به مدینه را نداشتند.
 
بنابراین، راه نفوذ سپاهیان مشرك به مدینه، منحصر به قسمت شرقى كوه احد بود كه آغازِ یك منطقه باز و زراعى بود. درست به همین دلیل است كه در جنگ خندق نیز مشركان مكه، نه از جنوب، بلكه از همین قسمت هاى شمالى یا به عبارتى، شرق كوه احد وارد مكه شدند. آنان وقتى به دلیل وجود خندق، راه نفوذشان بسته شد، در اندیشه راه نفوذ از منازل بنى قریظه افتادند.